Introductie

Op 17 maart 2025 maakte de gemeente Amsterdam haar ambitie bekend om de afhankelijkheid van grote internationale techbedrijven, met name Amerikaanse bedrijven, te verminderen. De stad wil de controle over haar gegevens terugkrijgen, prioriteit geven aan digitale onafhankelijkheid en alternatieven onderzoeken voor clouddiensten van Big Tech.

De visie is duidelijk: meer autonomie, sterkere gegevensprivacy en een veerkrachtigere digitale infrastructuur. Maar hoe haalbaar is deze verschuiving in de praktijk? Kunnen grote organisaties zich echt losmaken van grote cloudproviders zoals Microsoft, Google en Amazon?

De realiteit is complexer. Veel organisaties, waaronder Amsterdam zelf, zijn diep geïntegreerd in platforms zoals Microsoft 365 als gevolg van beslissingen uit het verleden. Zo heeft de gemeente Microsoft Teams geadopteerd tijdens de gratis Covid-actie van Microsoft, wat uiteindelijk heeft geleid tot een volledige afhankelijkheid van het Microsoft 365-platform. Nu is het geen geringe taak om afstand te nemen van het ecosysteem van Microsoft.

Kun je ontsnappen aan Big Tech?

Dit artikel is gebaseerd op het gesprek dat werd gevoerd door het executive team van LicenseQ – Floris, Erik en Lucas. Bekijk hun gesprek door op de onderstaande video te klikken.

Een groeiende beweging voor digitale soevereiniteit

De roep om digitale onafhankelijkheid en soevereiniteit wint aan kracht, vooral binnen Europa. Geopolitieke spanningen, uitdagingen op het gebied van regelgeving en een groeiende bezorgdheid over de controle die Amerikaanse techreuzen uitoefenen over kritieke infrastructuur dwingen organisaties ertoe hun afhankelijkheid van deze cloudproviders te heroverwegen.

Voor Amsterdam betekent dit het verkennen van alternatieven voor Microsoft, Amazon en Google, in een poging om de controle over gevoelige gegevens en digitale operaties terug te winnen. De complexiteit van deze verschuiving kan echter niet worden onderschat.

In eerdere discussies hebben we benadrukt hoe organisaties vaak een stormloop naar de cloud maakten zonder de gevolgen op de lange termijn volledig te begrijpen. Organisaties, zowel groot als klein, ondertekenden contracten en zetten zich in voor clouddiensten, waaronder de Microsoft 365-suite en, meer recentelijk, de zeer gehypte Microsoft Copilot (in al zijn smaken). Maar naarmate de tijd verstrijkt, verandert het sentiment bij Microsoft klanten.

Toen versus nu: het veranderende cloud adoptie landschap

In de begindagen van de cloud adoptie stonden veel klanten te popelen om de cloudservices van Microsoft te omarmen. De snelheid van digitale transformatie, deels aangespoord door de pandemie, betekende dat organisaties zich vaak aanmeldden voor clouddiensten zonder de kosten of langetermijngevolgen van het nemen van dergelijke belangrijke IT-beslissingen volledig te bevatten. Deals werden snel gesloten, en in sommige gevallen zelfs voordat producten zoals Microsoft Copilot zelfs maar waren gelanceerd. Dit leidde tot grote verplichtingen en, in sommige gevallen, een afhankelijkheid van één enkele leverancier.

Een veranderend sentiment

Het landschap is echter verschoven. Tegenwoordig heroverwegen veel klanten hun toewijding aan Microsoft en vragen ze zich af of hun afhankelijkheid van één cloudprovider hen kwetsbaar maakt. Deze verschuiving wordt grotendeels veroorzaakt door toenemende economische spanningen in de wereldhandel, aanvankelijk aangewakkerd door de tarieven die tijdens de regering-Trump werden ingevoerd.

Het sentiment is duidelijk: organisaties zijn steeds meer huiverig om te afhankelijk te worden van één leverancier (lock-in). Met name de toenemende geopolitieke en regelgevende onzekerheden rond Amerikaanse techreuzen hebben geleid tot een gevoel van voorzichtigheid. Met toenemende bezorgdheid over gegevensprivacy, -beveiliging en -naleving, vooral binnen Europa, beginnen organisaties opnieuw te beoordelen of ze hun vertrouwen moeten blijven stellen in clouddiensten die worden beheerd door niet-Europese providers.

Geopolitieke zorgen en repatriëring van IT-workloads

Een van de belangrijkste drijvende krachten achter deze verschuiving zijn de toenemende geopolitieke zorgen over datasoevereiniteit. Europese organisaties, waaronder gemeenten als Amsterdam, zijn bijzonder gevoelig voor deze kwesties, omdat ze hun afhankelijkheid van in de VS gevestigde cloudproviders willen verminderen. Als reactie hierop is er een merkbare interesse in het repatriëren van IT-workloads, bijvoorbeeld door over te stappen van Microsoft Azure naar lokale datacenters of Europese hostingproviders.

De vraag is hoe gemakkelijk dit te bereiken is? Vooral voor bedrijven die tijd, middelen en moeite hebben gestoken in de overstap naar innovatieve cloud computing-platforms.

Cloud diversificatie

Deze trend weerspiegelt een bredere beweging in de richting van cloud diversificatie, waarbij organisaties alternatieven onderzoeken die meer controle over hun gegevens bieden. Hoewel clouddiensten nog steeds worden gezien als een belangrijk instrument voor innovatie, zijn klanten nu meer geneigd om verder te kijken dan Microsoft en andere providers of zelfs lokale alternatieven te overwegen, afhankelijk van hun behoeften. Maar hoeveel hoogwaardige cloudproviders bestaan er buiten de VS? En kunnen traditionele – of zelfs lokale – hostingproviders echt tippen aan het serviceniveau, de schaal en de innovatie die bedrijven als Microsoft en Amazon consequent hebben geleverd?

Het lock-in-probleem: waarom grote organisaties moeite hebben om te vertrekken

1. Diep geïntegreerde systemen

Grote organisaties vertrouwen op Microsoft 365 voor veel meer dan alleen het bewerken van e-mail en documenten; hun volledige IT-infrastructuur – identiteitsbeheer, samenwerkingstools, beveiligingsbeleid en automatiseringswerkstromen – is ervan afhankelijk.

Voorbeeld: De afhankelijkheid van Amsterdam van M365 betekent dat het migreren van e-mails, bestanden, SharePoint-gegevens, Teams-integraties en beveiligingsprotocollen een grote uitdaging zou zijn.

2. Contractuele & financiële barrières

Het beëindigen van bedrijfsovereenkomsten met Microsoft, AWS of Google is moeilijk vanwege langetermijn verplichtingen en boetes voor vroegtijdige beëindiging.

Voorbeeld: Een M365 E5 Enterprise Agreement vereist een verbintenis van 3 jaar, met mogelijke boetes voor vroegtijdige beëindiging of ongebruikte licenties.

3. Adoptie door gebruikers & trainingskosten

Overschakelen naar open-source of Europese alternatieven vereist het trainen van duizenden werknemers, het herontwerpen van workflows en het beheren van weerstand tegen verandering.

Voorbeeld: De vorige poging van de Nederlandse overheid om over te stappen op open-source software mislukte vanwege adoptieproblemen, waardoor ze gedwongen werden terug te keren naar Microsoft.

4. Data opslag & compliance

Het opslaan van gegevens binnen de EU is een prioriteit, maar veel Europese alternatieven zijn nog steeds afhankelijk van de Amerikaanse infrastructuur, wat de naleving bemoeilijkt.

Voorbeeld: OVHcloud, een Europese provider, gebruikt nog steeds AWS voor bepaalde diensten.

De cloud is niet het probleem, afhankelijkheid wel

Het probleem ligt niet per se bij de cloud zelf. Cloudservices zijn nog steeds veelbelovend voor het stimuleren van innovatie en digitale transformatie. Het probleem ligt in een te grote afhankelijkheid van één leverancier. Hoewel bedrijven als Microsoft en Amazon veel waarborgen hebben geïmplementeerd, blijft de vraag: wat gebeurt er als deze beveiligingen in de toekomst worden gewijzigd of verwijderd? Een groot deel van de huidige zekerheid berust immers op beleidstaal – en ons vertrouwen dat deze bedrijven die verplichtingen zullen blijven nakomen.

Vermijd een “Microsoft-only” strategie

Organisaties moeten een “Microsoft-only” strategie vermijden, omdat dit hun flexibiliteit en onderhandelingspositie kan beperken. Door cloudproviders te diversifiëren, kunnen organisaties concurrentiescenario’s creëren waarmee ze in de toekomst beter kunnen onderhandelen over prijzen en voorwaarden.

Enkele voorbeelden benadrukken de groeiende trend naar diversificatie van leveranciers. Zo heeft de gemeente Amsterdam onlangs haar Copilot-aankopen gepauzeerd om marktalternatieven te beoordelen, wat de groeiende interesse onderstreept om verschillende cloudproviders te overwegen. Evenzo verkoos een Nederlands bouwbedrijf AWS boven Microsoft Azure na een concurrerend biedingsproces, daarbij verwijzend naar de afwegingen tussen kosten en soevereiniteit die bij de beslissing betrokken waren.

Strategische aanbevelingen voor grote organisaties

Hoe kunnen grote organisaties dit complexe landschap van cloud adoptie en digitale soevereiniteit het beste navigeren?

1. Niet standaard naar Microsoft “Unless”

Het belangrijkste voor elke organisatie is om te voorkomen dat ze standaard naar Microsoft gaan, simpelweg omdat dit de handigste of meest vertrouwde optie is. Elk nieuw project, of het nu gaat om een CRM-, ERP-, AI- of andere bedrijfssystemen, moet een gelegenheid zijn om de onafhankelijkheid van leveranciers te evalueren. Grote organisaties moeten voorzichtig zijn met het aangaan van langetermijn verplichtingen met één provider.

2. Omarm vendor diversificatie

Stop niet al je eieren in één mand! Het verkennen van meerdere cloudoplossingen en het aangaan van concurrerende biedingsprocessen verbetert niet alleen de onderhandelingspositie, maar zorgt er ook voor dat je organisatie niet te afhankelijk is van één leverancier. Dit kan flexibiliteit bieden als een bepaalde oplossing niet langer aan jouw behoeften voldoet.

3. Wees voorzichtig met langetermijn verplichtingen

Gezien het snelle tempo van technologische veranderingen, vooral met innovaties zoals AI, moeten organisaties langetermijn contracten heroverwegen. Kortere contractverlengingen, zoals een termijn van een jaar, stellen organisaties in staat hun behoeften opnieuw te beoordelen en te voorkomen dat ze verstrikt raken in een cyclus van dure, langetermijn overeenkomsten met onzekere resultaten. Het is veelzeggend dat Microsoft vandaag de dag aandringt op contracten voor de langere termijn, terwijl klanten steeds meer vragen om flexibiliteit op korte termijn. Dit is een complete ommekeer ten opzichte van slechts een paar jaar geleden.

4. Overweeg het repatriëren van IT Workloads

Als je overweegt om je IT te repatriëren van Microsoft Azure of andere cloudplatforms, moet je eerst evalueren of een terugkeer naar on-premises oplossingen betere controle, kostenefficiëntie of soevereiniteit biedt. Hoewel cloudoplossingen veel voordelen hebben, zetten stijgende kosten en afnemende kortingen veel klanten ertoe aan om alternatieven van derden of CSP’s te verkennen. Het evalueren van de financiële en operationele gevolgen van repatriëring zou een belangrijk onderdeel van elke strategie moeten zijn.

5. Focus op  cloud optimalisatie

Met de stijgende cloudkosten stijgen moet je als organisatie al je omgevingen optimaliseren. Als je cloud rekeningen stijgen, onderzoek dan waarom. Een strategische benadering van optimalisatie, zoals het herzien van gebruikspatronen, het aanpassen van services en het inkorten van onnodige resources, kan helpen je kosten te verlagen en de kosteneffectiviteit van cloudoplossingen te verbeteren.

Bekijk onze LicenseQ Hub – LicenseQ Hub is onze intelligente licentie tool die bruikbare inzichten biedt om Microsoft Azure, Microsoft 365 en Dynamics 365 omgevingen te optimaliseren voor kostenefficiëntie en compliance.

Alternatieven verkennen: wat zijn de opties?

 1. Cloud & data opslag alternatieven

Als je data buiten AWS, Microsoft Azure of Google Cloud wilt opslaan, dan zijn dit een aantal mogelijke alternatieven:

Je kunt ook hybride cloud modellen overwegen, waarbij je sensitieve data op lokale servers opslaat terwijl je tegelijkertijd de schaalbaarheid inzet van publieke cloud providers voor niet-kritische workloads.

2. Open-source productiviteitssoftware alternatieven

Afstappen van Microsoft 365 betekent het vervangen van Teams, Outlook, SharePoint en de Office-apps. Hier zijn enkele mogelijke alternatieven:

De uitdaging? Ondanks dat deze alternatieven bestaan, bieden ze niet hetzelfde niveau aan enterprise ondersteuning, integratie en automatie als Microsoft.